در این مطلب موضوع اخراج پرسنل توسط کارفرما و شرایط قانونی آن را بررسی می‌کنیم.
همکاری پرسنل با مجموعه بنا به دلایل بسیاری ممکن است خاتمه پیدا کند. استعفای همکار، از دست دادن توان همکاری، پایان فعالیت مجموعه، مهاجرت نیروی کار و بسیاری دلایل دیگر می‌تواند منجر به پایان یافتن رابطه همکاری شود. در این مطلب به یکی از چالش برانگیزترین دلایل خاتمه همکاری یعنی اخراج پرسنل توسط کارفرما می‌پردازیم و زوایای قانونی آن را بررسی می‌کنیم.
اثر قانون کار بر شرایط اخراج؟
قانون کار در گروه قوانین آمره قرار دارد. منظور از قانون آمره قانونی است که در آن طرفین حق ندارند مغایر با تکلیف ابلاغی قانون‌گذار با هم توافقی انجام بدهند؛ لذا، در صورتی که همکاری طرفین در یک رابطه کاری مشمول قانون کار شناسایی شود، تشریفات همکاری و تعاملات کارفرما با پرسنل می‌بایست نه بر مبنای توافق دوطرفه ایشان، بلکه بر اساس قاعده امر شده توسط قانون‌گذار انجام شود. یکی از موارد مهمی که باید دقیقا مطابق با تشریفات و دستور قانون‌گذار انجام شود، اخراج پرسنل توسط کارفرماست. از این رو، اقدام به اخراج پرسنل از نگاه قانون کار به دو دسته اخراج قانونی و اخراج غیرقانونی (غیرموجه) تقسیم می‌شود.
اخراج قانونی و اخراج غیرقانونی در قانون کار
اولین اصلی که باید در مورد اخراج در قانون کار بدانیم این است: اخراج پرسنل قانونی (موجه) شناخته نمی‌شود مگر اینکه کارفرما بتواند قانونی بودن اقدام خود را برای مرجع قانونی ذیصلاح اثبات کند؛ بنابراین، بار اثبات قانونی بودن اخراج بر عهده کارفرماست.
بر اساس قانون کار، اگر همکار توانایی و تمایل به ادامه همکاری با کارفرما داشته باشد، اخراج ایشان در موارد زیر قانونی تلقی خواهد شد:
1. در تاریخ پایان قرارداد همکاری مدت معین.
2. در خاتمه قرارداد همکاری کار معین.
3. در صورت خاتمه کامل فعالیت کارگاه.
4. زمانی که قرارداد همکاری به دلیل صدور حکم قطعی محکومیت همکار در یک مرجع قانونی ذیصلاح فسخ شده باشد.
5. در نتیجه قصور در انجام وظایف و یا نقض آئین نامه انضباطی کارگاه و مطابق با روش پیش بینی شده در این آئین‌نامه
در این میان، مورد پنجم، یعنی اخراج همکار به دلیل قصور در انجام وظایف یا بدرفتاری، بحث برانگیزترین نوع اخراج محسوب می‌شود؛ لذا، در ادامه به بررسی بیشتر این مورد می‌پردازیم.
پیشنهاد می شود مطلب قرارداد همکاری چطور تنظیم می شود؟ را نیز مطالعه کنید.
شرایط اخراج پرسنل بر مبنای آئین‌نامه انضباطی
عملکرد ضعیف یا بدرفتاری پرسنل در مجموعه می‌تواند به اعتبار مجموعه و عملکرد کل اعضای تیم کار آسیب وارد کند؛ بنابراین، موضوع اخراج همکار در چنین شرایطی در قانون کار پیش بینی شده است. اما نکته مهم در این میان، اثبات عملکرد ضعیف و یا بدرفتاری همکار برای مرجع قانونی است. به عبارت دیگر، کارفرما نمی‌تواند بنا به تشخیص خود و بدون مستندسازی تذکرات قبلی، ناگهان تصمیم به اخراج بگیرد.
اخراج قانونی همکار به دلیل عملکرد بد و یا رفتار نامناسب شامل مراحل زیر است:
1. تدوین آئین‌نامه انضباطی کارگاه و به تصویب رساندن آن در اداره کار
2. ابلاغ رسمی آئین‌نامه مصوب به پرسنل مجموعه
3. برگزاری و مستندسازی جلسه/جلسات تذکر به همکار خاطی، مطابق با دستور آئین‌نامه مصوب
4. اقدام به اخراج مطابق با شرایط آئین‌نامه مصوب
لازم به ذکر است: آئین‌نامه‌هایی که به تصویب رسمی اداره کار نرسیده باشد نمی‌تواند به تنهایی ملاک تصمیم‌گیری برای اخراج قرار گیرد.
وظایف کارفرما در زمان اخراج پرسنل چیست؟
قانونی بودن اخراج، حق همکار برای دریافت حقوق و مزایای همکاری انجام شده را از بین نمی برد. بر این اساس، کارفرما مکلف است پس از اخراج قانونی همکار، همه حقوق و مزایای ایشان را تا آخرین روز همکاری محاسبه کرده و پرداخت نماید. این پرداخت شامل مزایای پایان خدمت یعنی بازخرید مانده مرخصی استحقاقی و سنوات پایان همکاری نیز می‌شود.
نکته پایانی
به یاد داشته باشید، در زمان اخراج قانونی پرسنل، وظیفه کارفرما برای مستندسازی به قوت خود باقی می ماند. کلیه تشریفات خاتمه همکاری اعم از مستند کردن زمان و دلیل خاتمه همکاری، محاسبه دقیق مانده حساب همکار در زمان اخراج و ثبت صحیح تسویه حساب حقوق و مزایا باید در خصوص پرسنل اخراجی نیز انجام شود.
