در این مطلب به دو ویژگی بسیار مهم قانون کار ایران می‌پردازیم. همچنین، بررسی می کنیم که این ویژگی ها چه الزاماتی را در عمل برای کارفرما به همراه می آورد؟
در ماده 1 قانون کار ایران آمده است:
کلیه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، مؤسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می‌باشند.
لذا، قانون کار به عنوان قانون حاکم بر رابطه میان کارفرمایان و کارآفرینان، و کارکنان ایشان شناخته می شود. بطوریکه، مفاد این قانون همراه با تمامی بخشنامه ها، دستورالعمل ها و آرای دیوان عدالت اداری که در راستای مفاد اصلی این قانون صارد شده است می بایست مبنای عمل کارفرما و نیروی کار قرار گیرد و در زمان رسیدگی به اختلافات بین طرفین نیز بررسی ادعا و اعلام نظر هیات های رسیدگی اداره کار بر اساس همین قانون انجام می شود.
به همین دلیل اطلاع از قانون کار و آگاهی از مهمترین ویژگی های این قانون ضروری محسوب می شود. در این مقاله به بررسی دو ویژگی مهم قانون کار می پردازیم که عدم آگاهی از آن می تواند تبعات مالی و حقوق سنگینی برای کارفرما به دنبال داشته باشد. این ویژگی ها عبارتند از:
1. آمره بودن قانون کار
2. بی اثر بودن گذر زمان بر حق پیگیری مطالبات
پیشنهاد می شود مطلب چه کسانی مشمول قانون کار هستند؟ را نیز مطالعه کنید.
آمره بودن قانون کار به چه معناست؟
قوانین را می توان به دو گروه قانون تکمیلی و قانون آمره تقسیم کرد. منظور از قانون تکمیلی قانونی است که در آن علاوه بر نثر صریح قانون که توسط قانون گذار ابلاغ شده است طرفین امکان توافق دارند. برای مثال، از منظر قانون انتخاب محل سکونت پس از ازدواج در اختیار مرد است. اما اگر دو طرف با هم توافق کنند این امکان وجود دارد که حق انتخاب محل سکونت بعنوان بخشی از شرایط ضمن عقد به خانم منتقل شود. لذا، امکان توافقی متفاوت با نظر اولیه قانون گذار نیز وجود دارد.
اما در قانون آمره چنین توافقاتی ممنوع است و هیچ توافقی مغایر با نظر قانون گذار باطل محسوب می شود. قانون کار نیز بعنوان یک قانون آمره در همین دسته قرار می گیرد.
برای مثال، در ماده 148 قانون کار آمده است:
کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلف هستند بر اساس قانون تأمین اجتماعی، نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام‌نمایند.
بنابراین، هرگونه توافق شفاهی یا کتبی، رسمی یا غیررسمی میان کارفرما و کارگر مبنی بر عدم بیمه پردازی برای پرسنل باطل محسوب می شود و نمی تواند مانع صدور جریمه برای کارفرمای متخلف شود. بعنوان مثالی هایی دیگر از قواعد آمره در قانون کار ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. رعایت حداقل حقوق و مزایای اعلامی توسط شورای عالی کار
2. رعایت ساعت کار هفتگی
3. رعایت حق استفاده از یک روز تعطیل هفتگی همراه با مزد و مزایا
4. رعایت مقررات مربوط به بهداشت کار و حفاظت فنی
بی اثر بودن گذر زمان بر حق پیگیری مطالبات
امکان پیگیری مطالبات پرداخت نشده یا تکالیف انجام نشده کارفرما توسط کارگر در نتیجه گذر زمان از بین نمی رود. بر این اساس، حتی اگر سال ها از خاتمه یک رابطه کاری نیز گذشته باشد همچنان این امکان وجود دارد که کارگر با مراجعه به اداره کار و یا سازمان تامین اجتماعی نسبت به عملکرد کارفرما طرح شکایت کند. این شکایت توسط هیات های رسیدگی همراه با اسناد و مدارک و شواهد موجود بررسی خواهد شد.
اهمیت پیگیری مطالبات قانونی به قدری است که حتی پایان فعالیت کارگاه مربوطه و یا فوت کارگر یا فوت کارفرما نیز نمی تواند مانع پیگیری مطالبات شود. برای مثال، وارثان کارگر فوت شده می توانند جهت پیگیری حقوق و مزایای پرداخت نشده کارگر توسط کارفرما و یا برای پیگیری عدم بیمه پردازی کارفرما برای کارگر نسبت به وارثان کارفرمای فوت شده نیز در اداره کار یا سازمان تامین اجتماعی طرح شکایت نمایند.
پیشنهاد می شود مطلب دریافت اسناد ضمانت حسن انجام کار از پرسنل را نیز مطالعه کنید.
نکته پایانی
بعنوان کارفرما باید حد و مرزهای مربوط به توافق با پرسنل خود را با آگاهی نسبت به قانون به خوبی بشناسید و از توافقات باطل و بی اثر پرهیز کنید. همچنین، باید بدانید که رد قانونی همکاری شما با پرسنل مجموعه با گذر زمان از بین نمی رود و عدم آگاهی امروز شما می تواند برای نسل بعد خانواده شما نیز تبعات قانونی و مالی به همراه داشته باشد. پس موضوع مهم یادگیری قانون کار و استفاده از نظر متخصصان این حوزه را جدی بگیرید.
