در این مطلب به موضوع مرخصی استحقاقی پرسنل در قانون کار می‌پردازیم. همچنین قوانین مربوط به بازخرید مانده مرخصی استحقاقی و نحوه محاسبه مبلغ بازخرید را بررسی می‌کنیم.
یکی از حقوقی که در قانون کار برای پرسنل پیش‌بینی شده است حق استفاده از مرخصی (عدم حضور قانونی در محل کار) است. مفاد 64 تا 76 قانون کار به تشریح انواع مرخصی و شرایط استفاده از آنها پرداخته است. در این مطلب، ضمن مرور انواع مرخصی در قانون کار به طور خاص به بررسی مرخصی استحقاقی، شرایط استفاده و همچنین شرایط بازخرید این مرخصی می‌پردازیم.
انواع مرخصی
انواع مرخصی که پرسنل مشمول قانون کار می‌توانند بسته به شرایط از آن استفاده کنند عبارتند از:
1. مرخصی استحقاقی
2. مرخصی ساعتی: مرخصی استحقاقی که مدت آن کمتر از یک روز کاری باشد
3. مرخصی استعلاجی: مرخصی جهت طی کردن فرآیند درمان و استراحت پزشکی
4. مرخصی زایمان: برای مادران و پدرانی که صاحب فرزند می‌شوند
5. مرخصی شیردهی: برای مادرانی که کودک زیر دو سال دارند
6. مرخصی اضطراری: مرخصی سه روزه در مواقع خاص مانند ازدواج دائم
7. مرخصی بدون حقوق: جهت رسیدگی به امور شخصی زندگی مانند تحصیل و غیره
8. مرخصی حج: مرخصی با حقوق و مزایا به مدت 30 روز جهت ادای فریضه حج واجب
شرایط استفاده از مرخصی استحقاقی
در ماده 64 قانون کار آمده است که هر کارگر می‌تواند سالانه به میزان 26 روز غیرتعطیل از مرخصی استحقاقی همراه با مزد و مزایا استفاده نماید. مرخصی سالانه افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار باشند معادل 5 هفته در سال (سالانه 35 روز) است. نکته مهم در خصوص استفاده از مرخصی استحقاقی منوط شدن آن به توافق با کارفرماست. بدین معنا که داشتن ذخیره مرخصی استحقاقی این امکان را به پرسنل نمی‌دهد که بر اساس صلاحدید شخصی خود و بدون دریافت موافقت کارفرما نسبت به استفاده از مرخصی اقدام نمایند. استفاده از مرخصی استحقاقی بدون دریافت موافقت کارفرما مصداق غیبت غیرمجاز در محل کار است و مشمول پرداخت حقوق و مزایای قانونی نمی‌شود. اگر در مجموعه شما به دلیل ماهیت فعالیت در برخی بازه‌های زمانی مانند دو هفته پایانی سال امکان استفاده از مرخصی استحقاقی وجود ندارد به عنوان کارفرما مکلف هستید که این موضوع را در قالب آئین نامه و بخشی از شرایط همکاری در قرارداد همکاری پرسنل به ایشان از قبل اعلام کنید.
ذخیره مرخصی سالانه
در ماده 66 قانون کار آمده است که کارگر نمی‌تواند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند؛ بنابراین، مابقی مرخصی استحقاقی استفاده نشده پرسنل در پایان سال سوخت می‌شود. اگر ماهیت فعالیت مجموعه شما به‌گونه‌ای است که عدم استفاده پرسنل از مرخصی استحقاقی غیرضروری می‌تواند به افزایش عملکرد و فروش مجموعه کمک کند، توصیه می‌شود از سوخت کردن مازاد بر 9 روز مانده مرخصی پرسنل در پایان هر سال خودداری کرده و با ایجاد یک عرف در مجموعه همه مانده مرخصی استحقاقی فرد را منتقل/بازخرید نمایید. در عین حال، به یاد داشته باشید که عدم استفاده پرسنل از مرخصی استحقاقی نیز می‌تواند فرسودگی جسمی و روانی به دنبال داشته باشد. پس بعنوان کارفرما بر مبنای ماهیت مشاغل مجموعه، حد اعتدال را نگه دارید.
مرخصی استحقاقی ذخیره شده در طول مدت همکاری می‌بایست در زمان خاتمه قطعی همکاری بازخرید شود. همچنین، این امکان وجود دارد که در پایان هر سال نیز مانده مرخصی استحقاقی پرسنل را به طور کامل بازخرید نموده و مانده مرخصی را در آغاز سال جدید صفر کنید.
محاسبه مبلغ بازخرید مانده مرخصی استحقاقی
برای محاسبه مبلغ بازخرید مانده مرخصی استحقاقی باید سه مرحله زیر را طی کنید:
مرحله اول: محاسبه تعداد ساعت مرخصی استحقاقی متعلقه به پرسنل مد نظر
مرحله دوم: محاسبه نرخ بازخرید هر ساعت مانده مرخصی پرسنل مربوطه
مرحله سوم: تعیین تعداد ساعت مانده مرخصی استفاده نشده و محاسبه مبلغ بازخرید این ساعات
در مرحله اول تعیین می‌کنیم که پرسنل مربوطه بر اساس نسبت کارکرد (در مقایسه با یک نیروی تمام‌وقت) مستحق استفاده از چند ساعت مرخصی استحقاقی بوده است. مرخصی استحقاقی یک نیروی تمام‌وقت که 12 ماه سال را به طور کامل با کارفرما همکاری کرده است به این صورت محاسبه می‌شود: 26×7/33 یعنی حاصلضرب 26 روز در تعداد ساعت هر روز کاری یک نیروی تمام‌وقت. بر این اساس این فرد در طول سال می‌تواند از تقریبا 191 ساعت مرخصی استحقاقی استفاده کند. بر همین اساس، نیرویی که 5 ساعت در روز کار می‌کند در طول یک سال همکاری می‌تواند از 26×5 یعنی 130 ساعت مرخصی استحقاقی استفاده نماید.
پیشنهاد می شود مطلب حداقل حقوق و مزایای کارگران در سال ۱۴۰۲ را نیز مطالعه کنید.
در مرحله دوم باید تعیین کنیم که مزد و مزایای قانونی پرسنل برای هر ساعت همکاری چقدر است؟ شما می‌توانید با تقسیم کردن عدد ماهانه حقوق پایه و یا سایر مزایای قانونی پرسنل بر عدد 220 معادل ساعتی آن را به دست آورید. برای مثال اگر حقوق ماهانه پرسنل 53,082,840 ریال است، مزد ایشان برای یک ساعت از تقسیم عدد 53,082,840 بر 220 به دست می‌آید که معادل مبلغ 241،286 ریال است. به همین ترتیب با محاسبه مبلغ حق مسکن ساعتی (40,909 ریال در سال 1402) و بن کالای ساعتی (50,000 ریال در سال 1402) و جمع کردن این مبالغ با مزد ساعت، مبلغ بازخرید هر ساعت مانده مرخصی استحقاقی نیرو می‌تواند عدد 332,195 ریال (حقوق ساعت + حق مسکن ساعت + بن کالای ساعت) باشد.
در مرحله سوم اطلاعات مرخصی استحقاقی استفاده شده فرد مد نظر را بررسی کرده و با کسر مرخصی استفاده شده از مرخصی استحقاقی متعلقه، تعداد ساعت مانده مرخصی استفاده نشده را به دست می‌آوریم. حاصلضرب تعداد ساعات استفاده نشده در عدد به دست آمده در مرحله دوم (نرخ بازخرید هر ساعت) نشان می‌دهد که برای بازخرید کل مانده مرخصی استحقاقی پرسنل چه مبلغی باید به ایشان پرداخت شود. برای مثال اگر بخواهید همه 150 ساعت مرخصی استفاده نشده کسی که مجموع مزد و مزایای ساعت او 550،000 ریال است را بازخرید کنید باید مبلغ 82،500،000 ریال (حاصلضرب 150 در 550،000) به او پرداخت نمایید.
نکته پایانی
به یاد داشته باشید که پرسنل ساعتی و حتی کارگران فصلی نیز حق استفاده از مرخصی استحقاقی را دارند و این موضوع به داشتن یا نداشتن قرارداد همکاری مکتوب ارتباطی ندارد؛ لذا، در زمان تسویه حساب با این افراد نیز باید مانده مرخصی استحقاقی ایشان را محاسبه و بازخرید نمایید.
1 دیدگاه در “همه چیز درباره مرخصی استحقاقی و بازخرید آن”